คุณค่าของการเดินทางที่ไม่ได้อยู่แค่ ‘ปลายทาง’ แต่คือ ‘ระหว่างทาง’ : เมื่อ 3 สาวชาติพันธุ์เดินทางมาเจอกันใน ‘Empowered Storytelling Workshop’

670 กิโลเมตร คือ ระยะทางคร่าวๆ จากจังหวัดลำพูนมาที่กรุงเทพฯ ถึงแม้ระยะทางจะไกลขนาดนี้ แต่ ดวงใจ จันตา ก็เป็นคนแรกๆ ที่มาถึงห้องกิจกรรม ‘Empowered Storytelling Workshop : เติมพลังการเล่าเรื่องจากภายในเพื่อชาติพันธุ์’ วันนี้เธอก็ไม่ลืมที่จะใส่ชุดประจำชาติพันธุ์โผล่งซึ่งเป็นอัตลักษณ์ของตัวเอง

“อุปสรรคของเราก็คือการเดินทาง”

คนอื่นอาจจะนั่งรถไฟฟ้าแล้วถึงเลย แต่สำหรับดวงใจนี่ก็เป็นเรื่องที่ท้าทายเธอเหมือนกัน เธอเล่าว่าเธอโชคดีที่ขับรถเป็นเลยเดินทางออกมาจากหมู่บ้านด้วยตัวเองได้ เธอเลือกที่จะขับรถจากลำพูนมาที่กรุงเทพฯด้วยตัวเองเลย เพราะถ้าจะต้องใช้เครื่องบินก็ต้องเดินทางจากลำพูนไปสนามบินเชียงใหม่ เสียค่าจอดรถ ทุกวินาทีเป็นเงินเป็นทอง เธอเลยสบายใจที่จะขับรถมามากกว่า

สำหรับเธอการเดินทางไม่ใช่เรื่องง่าย ยิ่งถ้าเป็นคนอื่นๆ ที่ขับไม่ได้ หรือใช้เทคโนโลยีอย่างกูเกิลแมพ (Google Map) ไม่ค่อยคล่องก็จะยากไปกันใหญ่ แต่ก็ไม่ใช่ว่าจะไม่มีใครออกมาเลย มีหลายคนที่เดินทางออกมาจากชุมชนของตัวเองเหมือนกัน ซึ่งเป็นการเดินทางเพื่อไปทำงาน

“ตอนนี้เราอายุ 40 เพื่อนรุ่นใกล้เคียงกับเราออกจากชุมชนเพื่อไปทำงานที่โรงงานอุตสาหกรรมกัน เพราะลำพูนเองก็เป็นเมืองอุตสาหกรรมด้วย เด็กบางคนจบม.3 ก็ไม่ได้ต่อม.6 เพราะวุฒิม.3 กับ ม.6 พอเอาไปใช้ในการทำงานมันก็คือวุฒิที่เท่ากัน”

ดวงใจเล่าว่า งานในโรงงานเองก็ไม่ค่อยมั่นคง เพราะเมื่ออายุเกิน 45 แล้ว อาจจะเสี่ยงเป็นคนตกงานได้ หลายคนที่ต้องออกจากโรงงานก็เดินทางกลับมายังชุมชนและหาอาชีพแถวบ้านทำแทน ถ้าโชคดีที่ออกมาตอนฤดูเก็บผลผลิตลำไย งานที่ทำก็เป็นงานรับจ้าง เช่น เด็ดลำไย หักกิ่งลำไย แต่ก็เป็นอาชีพที่ต้องเสี่ยงกันหน่อย นอกนั้นก็บ้างที่มาเปิดร้านขายของชำ ร้านเสริมสวยในชุมชน

“สำหรับเราอาชีพที่รองรับทุกคนได้ดีที่สุด คืออาชีพที่เป็นวิถีวัฒนธรรม”

ดวงใจคือหนึ่งในสมาชิกของกลุ่มผ้าทอกะเหรี่ยงดอยยาวแม่ขนาด อ.แม่ทา จ.ลำพูน ซึ่งเป็นของขึ้นชื่อของชาติพันธุ์กะเหรี่ยงโผล่ง คนเฒ่าคนแก่ก็ต่างยึดโยงกับอาชีพทอผ้ามาเป็นเวลายาวนาน ทั้งใยผ้า ลวดลาย สีสันก็มาจากธรรมชาติและมาจากวิถีในชุมชนทั้งนั้น ถ้าผ้าทอหายไป ก็เหมือนตัวตนของพวกเขาค่อยๆ หายไปด้วยเช่นเดียวกัน

นอกจากนี้ดวงใจยังมีส่วนร่วมในตลาดชุมชนอีกด้วย ซึ่งเป็นตลาดที่ขายของตามธรรมชาติที่ปลูกแบบไร้สารพิษ ไม่ว่าจะเป็น พริก ผักกาด โดยเน้นไปที่การทำกินอย่างยั่งยืนและสร้างรายได้ให้กับคนตัวเล็กๆ ในชุมชน

ดวงใจเล่าว่าตัวตนของเธอตอนอยู่ที่ชุมชนเป็นเหมือน ‘ศูนย์กลาง’ ถ้ามีอะไรเกิดขึ้นหรือใครต้องการความช่วยเหลือบางทีคนในชุมชนก็เลือกที่จะมาหาดวงใจ ล่าสุดเธอก็เป็นคนประสานงานกับการไฟฟ้าให้ชาวบ้านเตรียมตัวเนื่องจากจะมีการเปลี่ยนหม้อมิเตอร์ใหม่ ซึ่งเธอก็เต็มใจทำหน้าที่นี้เพราะมันเป็นการทำเพื่อพี่น้องในชุมชนกะเหรี่ยง

ในทางกลับกันตัวตนที่อยู่ในเมืองหลวง ดวงใจบอกว่าเธอเจอคนเก่งๆ มากมาย ต้องคอยแอบดูว่าใครกำลังทำอะไร มีความคิดแบบไหน และแลกเปลี่ยนกันให้ได้มากที่สุดเพื่อจะเอาความคิดเหล่านั้นกลับไปยังชุมชน

“คนในชุมชนของเราเขาก็เปิดรับความคิดทุกอย่างนะ เขาไม่ได้มาอยู่ตรงนี้กับเรา เขาก็จะถามเราบ้างว่ากรุงเทพฯ เป็นอย่างไรบ้าง ตอนนี้คนที่อื่นมีไอเดียอะไรบ้าง”

ถึงแม้ดวงใจจะมีสิ่งอำนวยความสะดวกพร้อมที่จะพาเดินทางไปไหนมาไหนได้ แต่เธอก็ยืนยันว่าเธอไม่คิดอยากย้ายไปไหน เธอยังคงอยากอยู่ที่นี่และพัฒนาชุมชนของเธอต่อไป เพราะยังมีคนรุ่นหลังๆ ที่ยังมีศักยภาพแต่ก็ต้องมีพื้นที่และสิ่งอำนวยความสะดวกเพื่อให้เด็กๆ และชุมชนยังอยู่ได้

“ตอนเราเรียนจบก็ไปสอบเป็นครูการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ซึ่งอยู่ในพื้นที่บ้านตัวเอง พอมาอยู่ตรงนี้แล้วเราก็ไม่คิดจะไปไหนแล้ว”