“เหมือนที่ต่อสู้มามันไม่สูญเปล่า” ต้นกล้า-อารักษ์ เทพสง เยาวชนมอแกลนบ้านทับตะวัน รุ่น 5 ในวันที่ พ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมวิถีชีวิตกลุ่มชาติพันธุ์ ผ่านแล้ว

1.

ต้นกล้ามีเรื่องชกต่อยกับเพื่อนครั้งแรกตอน ป.4 เพราะเพื่อนล้อว่าไอ้ดำๆ

ตอนนั้น ด.ช.ต้นกล้า ใช้กำลังตอบโต้ หลังบอกเพื่อนไปแล้วว่าอย่าล้อ

“แต่มันก็ล้อต่อไม่เลิก เลยบอกว่า มึงไม่ฟังใช่มั้ย ก็ต่อยเลย”

จากนั้นต้นกล้าก็เอากบเหลาดินสอขว้างไป ซึ่งไม่รู้ว่าน็อตมันหลวม บาดเพื่อนเลือดไหล ตอนนั้นต้นกล้ารู้สึกผิดเพราะไม่ได้ตั้งใจ ครูก็พาไปนั่งปรับความเข้าใจกัน ขอโทษกัน

“แต่ใจตอนนั้นมันก็บอกว่า เค้าเริ่มก่อน เราผิดเหรอ”

กลับมาคุยกับพ่อ พ่อบอกว่าเราไม่ควรใช้วิธีการนี้ เราควรมีเหตุผล ควรไปบอกครู หรือไม่ก็มาบอกพ่อ แล้วจัดการด้วยวิธีอื่น มันจะดีกว่านี้ ทำแบบนี้มันผิด

“เราก็…แต่เค้าเริ่มก่อนนะพ่อ พ่อบอกถึงเค้าจะเริ่มก่อนแต่เราอย่าไปตอบโต้แบบนั้น มันไม่ใช่วิธีที่ถูก ให้บอกครูหรือไม่ก็บอกพ่อแล้วพ่อจะไปคุย”

อีกครั้ง ต้นกล้าพาน้องๆ ในชุมชนไปรำที่โรงเรียน ตัวเองรับหน้าที่ตีรำมะนา จบงาน เพื่อนบางคนก็เขามาล้อว่าเล่นเพลงอะไรแบบนี้ แกเป็นมอแกลนเหรอ ทำไมดำจังวะ (อีกแล้ว)

ต้นกล้าเล่าว่ารู้ว่าตัวเองเป็นมอแกลนตั้งแต่จำความได้ ตอนนั้นเด็กน้อยก็ไม่ได้รู้อะไรมาก ได้ยินยายพูดว่าเค้าไม่เหมือนพวกเรา ทั้งภาษา หน้าตา

“ผมรู้มาตลอดว่าไม่เหมือนเพื่อน ตัวเองเป็นชาติพันธุ์ แต่ก็คิดว่าทำไมต้องล้อวะ หน้าตาก็ไม่ได้แตกต่างกัน ก็เหมือนคนใต้ปกติ ต่างกันแค่ภาษา อัตลักษณ์ วัฒนธรรม พอกลับจากโรงเรียนก็เอามาถามแม่ แม่ก็เล่าให้ฟังว่าเมื่อก่อนแม่ก็โดน หนักกว่าลูกด้วย โดน ปาน้ำแข็งใส่ ใช้ความรุนแรง เอาน้ำแดงมาสาด”

แต่หนนี้ต้นกล้าไม่ใช้กำลังในการแก้ปัญหาเหมือนหนก่อน กลับเดินไปหาเพื่อนที่เข้าใจ ซึ่งต้นกล้าเรียกว่า ‘เพื่อนคนไทย’ แล้วเล่าเรื่องให้ฟัง

“เค้าก็ถามว่าเป็นอะไรเหรอวะ เราก็บอกว่าโดนบุลลี่ เพื่อนก็ถามว่าใครบุลลี่ เราก็บอก เพื่อนก็บอกว่า ‘มันอาจจะยังไม่เข้าใจที่บุลลี่’ แล้วเค้าก็ไปคุยกับเพื่อนที่ไม่เข้าใจให้ จนขยายเป็นวงกว้าง ผมพยายามทำแบบนี้ให้เพื่อนเข้าใจมากขึ้นว่าเรื่องราวมันเป็นยังไง”

ความเปลี่ยนแปลงไม่ได้ชัดเจนทันที ต้นกล้าบอกว่า ต้องใช้เวลาทำความเข้าใจกันไป สุดท้ายเพื่อนที่เคยบุลลี่บางคนก็เดินเข้ามา

“เค้าบอกว่าวันนั้น ไม่รู้ว่ะ ขอโทษด้วย เราก็ ไม่รู้ก็ไม่เป็นไร แต่ถ้ารู้แล้วก็โอเค”

สิ่งที่ต้นกล้าวัย ป.5 ทำในตอนนั้นเรียกว่า ‘การสื่อสาร’ โดยเริ่มจากคนที่คิดว่าจะเข้าใจเราก่อน

ทำไมถึงรู้ว่าเพื่อนคนนี้เข้าใจเรา?

“เพื่อนบอกว่า ‘มึงก็เหมือนกูแหละ ไม่เห็นแตกต่างอะไรเลย’ พูดแล้วก็เข้าใจกัน”